Temperatura barwowa mówiąc w bardzo prosty sposób jest obiektywną miara wrażenia „koloru” światła białego danego źródła światła; wyraża się ją w Kelwinach (K).
W katalogach angielsko języcznych określana jest jako Color Temperature lub CCT.
Wbrew temu co mogłoby się wydawać wyższa temperatura nie oznacza „cieplejszego” światła. Jest zupełnie odwrotnie. Więcej o teorii związanej z określaniem temperatury barwowej piszemy w dalszej części tego artykułu.
Prawdopodobnie widziałeś pomiar Kelvina na żarówce lub jej opakowaniu, nawet jeśli nigdy wcześniej tego nie zauważyłeś. Znaczek numeryczny, zwykle widoczny w zakresie od 2300 K do 6000 K, jest najszybszym sposobem na określenie, jak białe i chłodne lub pomarańczowe i ciepłe będzie światło emitowane z żarówki.
Część z Was może się zastanawiać dlaczego temperatura barwowa jest tak ważna. Myślę, że dobrą analogią będzie kwestia wyboru koloru farby jaką chcecie pomalować ściany. Aby wszystkie elementy projektu (ściany, podłogi, meble, itd.) współgrały ze sobą ich kolory nie mogą „gryźć się ze sobą”. Podobnie sprawa wygląda ze światłem, które często porównywane jest do czwartego wymiaru, kształtującego przestrzeń. Barwa światła może wzmocnić odbiór danego kolory albo go osłabić.
Dlatego tak ważny jest dobór odpowiedniej barwy źródła światła. Przede wszystkim dla komfortu oczu, a także dla wydobyciu z wnętrza jego piękna, barw dekoracji i wykończenia.
Podobnie jak decydując się na wybór koloru farby, tak i w przypadku oświetlenia mamy bardzo szeroki zakres barw. W przypadku temperatury barwowej mamy dostępne oprawy oświetleniowe z temperaturą barwową w zakresie od 1800 do nawet 6000 kelwinów.
Warto jednak pamiętać, że standardowy zakres spotykany w katalogach opraw oświetleniowych wynosi miedzy 2700 a 4000 kelwinów.
Zastanawiasz się być może, dlaczego mówiąc o temperaturze barwowej nie wspomnieliśmy jeszcze o ciepłych i zimnych barwach. Są to terminy najczęściej kojarzone z tym parametrem źródła światła, jednak nie są one tak precyzyjne.
W przeszłości określenie barwy światła było kwestią drugorzędną ponieważ głównym źródłem światła były źródła żarowe (żarówki), które miały określoną temperaturę barwową (2500-2700K). Nikt myśląc o świetlnie nie zastanawiał się jaką ma mieć barwę. Po prostu żarówki miały „standardową” ciepłą barwę światła. Sytuacja zmienił się w momencie kiedy zaczęto na większą skalę stosować inne źródła światła tj. świetlówki, diody LED, itp.
Przy obecnym poziomie zaawansowania technologicznego źródeł światła na rynku dostępna jest bardzo szeroka gama źródeł światła różniących się temperaturą barwową. Poniżej przedstawiamy najczęściej wykorzystywane temperatury barwowe.
1800 K to temperatura barwowa świeczki. Jeżeli wasi klienci są przyzwyczajeni do barwy klasycznych żarówek, należy wybierać oprawy o temperaturze 2700 K. Bielsza barwa, które jednak nie powoduje zniekształceń kolorów przedmiotów lub skóry ciała posiada temperaturę 3000 kelwinów. To najczęściej wybierana barwa opraw oświetleniowych. Temperatura 4000 kelwinów zalecana jest w przypadku pomieszczeń wykorzystywanych do pracy, na przykład gabinetów, jak również łazienek, gdzie jest dużo bieli (marmury, ściany).
W nowoczesnych oprawach oświetleniowych istnieje możliwość zmiany temperatury barwowej zgodnie z potrzebami. Mówimy tu o technologi Tunable White, o której możecie więcej przeczytać w naszym kolejnym artykule.
Dodatkowo zastosowanie tej technologii Jak barwa światła wpływa na nasz organizm, dowiecie się w kolejnych materiałach poświęconych Human Centric Lighting. Ważne jest również, aby wszystkie oprawy oświetleniowe w danym pomieszczeniu posiadały taką samą temperaturę barwową.
ODPOCZYNEK i RELAKS
W miejscach, w których chcemy się zrelaksować idealnie sprawdza się ciepłe białe światło o temperaturze barwowej w zakresie 2700 – 3000 K. Jest to idealny kompromis w przypadku zastosowania źródeł światła o stałej temperaturze barwowej. Z jednej strony jest ono przytulne, z drugiej strony nie relaksuje nas tak bardzo jak źródła światła o temperaturze 1800, czy 2300 Kelwinów.
Jeśli chcemy ograniczyć efekt ocieplania kolorów oświetlanej przestrzeni wybór opraw ze źródłami 3000K będzie najlepszym wyborem.
PRACA, SKUPIENIE, UWAŻNOŚĆ
W miejscach, gdzie wykonujemy prace i zależy nam na skupieniu idealnie sprawdza się światło o barwie naturalnej, czyli 4000 K. Zgodnie z naszą fizjologią naturalne białe światło idealnie wpływa na naszą koncentrację i działa pobudzająco. Jeśli stosujemy oprawy ze źródłami o stałem wartości temperatury barwowej rekomendujemy użycie 4000K głównie w gabinetach.
Zastosowanie opraw o temperaturze 4000 K w pokojach dzieci mogłoby wydawać się dobrym pomysłem, jednak naszym zdaniem należy tego unikać. Szerzej o możliwościach wykorzystania nowoczesnego oświetlenia o zmiennej temperaturze barwowej (Tunable White) w pokojach dzieci piszemy w oddzielnym artykule.
Użycie światła o temperaturze 4000K może być również wskazane w łazienkach, szczególnie jeśli korzystamy z nich ranem. Jeśli jednak lubimy relaksować się w łazience wieczorną kąpielą dużo lepszym rozwiązaniem będzie użycie lamp o temperaturze 3000K.
O pozytywnym wpływie światła zgodnego z naszym rytmem dobowym piszemy w artykule „HCL – Human Centric Lighting”.
Zapewne zastanawiacie się dlaczego do określenia barwy światła białego używa się Kelwinów, czyli jednostki temperatury. Wynika to z faktu, że do określania właściwości fizycznych, jakimi niewątpliwie jest barwa światła białego potrzebujemy wartości, które są stałe i powtarzalne . Naukowcy zauważyli, że podgrzewając ciało stałe (np. pręt metalowy) powyżej temperatury 525°C (800 K) zaczyna ono emitować światło o stałej „bardzo ciepłej” barwie. Im bardziej podnosili temperaturę, tym emitowane światło zaczynało stawać się coraz „bielsze”. To stało się podstawą do określania barwy światła białego.
Po drugie ze względu pierwsze źródła światła sztucznego (żarówki) były właśnie źródłami światła, które emitowały światło poprzez jego nagrzewanie.
Obecnie prezentowane w katalogach wartości Temperatury Barwowej światła białego dla źródeł innych (LED, świetlówka, itp.) niż źródła żarowe są tak na prawdę określane jako Skorelowana Temperatura Barwowa (ang. CCT – Correlated Color Temperature). Skorelowanie to wynika z faktu, że źródła LED nie emitują światła poprzez rozgrzanie żarnika, ale poprzez emisję fotonów z samej źródła.
Co to jest CRI, współczynnik oddawania barw?